Wereldwijd wordt bijna een derde van al het voedsel verspild. Nieuwe studies wijzen uit dat dit het gevolg is van meerdere oorzaken en dat er geen ‘quick fix’ is. Wel is duidelijk dat het meer transparant en traceerbaar maken van de voedselketen door middel van IoT-technologie een aanzienlijke bijdrage zou kunnen leveren aan de oplossing van het probleem.
Het woord voedselverspilling associëren de meeste mensen met het weggooien van goed voedsel: teveel ingekocht, uiterste houdbaarheidsdatum overschreden of niet weten hoe je overgebleven voedsel veilig kunt bewaren. Jaarlijks belanden tonnen aan groenten, fruit, vlees en zuivel in de afvalbak van de (westerse) consument. Ook hotels, congrescentra en horecagelegenheden zijn jaarlijks verantwoordelijk voor een immense hoeveelheid verspild voedsel, omdat aanbod en vraag zich vaak lastig op elkaar laten afstemmen. En dan zijn er nog de supermarkten, die de verwende consument nu eenmaal een zekere mate van overaanbod willen presenteren. Dat leidt jaarlijks alleen al tot 12% verspilling aan vers fruit en 10% aan verse groenten.
Maar voedselverspilling op wereldschaal is een veel groter en complexer probleem. Er gaat namelijk ook heel veel voedsel verloren bij het oogsten, het opslaan en het vervoer van (verse) levensmiddelen, ofwel: stroomopwaarts in de voedselketen. Volgens een recente studie van het World Economic Forum (WEF), uitgevoerd door McKinsey, zijn inefficiënties in de voedselketen zelfs de belangrijkste oorzaak van voedselverspilling. Die inefficiënties kunnen overal in de keten optreden, ‘but knowing where exactly the problems arise is not typically known’, schrijft het WEF. Er zijn, kortom, onvoldoende data beschikbaar om de oorzaak van een willekeurig knelpunt in de voedselketen te kunnen identificeren.
Optimale bewaartemperatuur
Al in een eerdere studie (Innovation with a Purpose: The role of technology innovation in accelerating food systems transformation, 2018) deed het WEF onderzoek naar twaalf technologieën die kunnen leiden tot een verbetering en verduurzaming van ons voedselsysteem. Tot deze ‘Transformative Twelve’ rekent het WEF onder meer sensoren die al in een vroeg stadium bederf kunnen meten, en IoT-technologie. Volgens de auteurs van deze studie kunnen IoT-netwerken zorgen voor meer transparantie in de toeleveringsketen, en kan er in combinatie met voedselsensor-technologieën toegewerkt worden naar een real-time, end-to-end traceerbaarheid.
Volgens de Californische consultant Kevin Payne kunnen dit soort technologieën echter ook bij uitstek ingezet worden om voedselverspilling tegen te gaan omdat ze inzicht geven in ‘exactly where the problems arise’ – waarna er gericht naar een oplossing kan worden gezocht. Payne schrijft dat veel voedsel zelfs al in de eerste 24 uur na de oogst onbruikbaar wordt door slecht temperatuurbeheer. Door elke pallet direct na de oogst te voorzien van een IoT-sensor kunnen de opslag en het vervoer van voedsel beter worden gemonitord en kan de optimale bewaartemperatuur beter worden bewaakt. Payne schat in dat dit alleen al tot 50% minder verspilling zou kunnen leiden.
Data zijn cruciaal
Ook de McKinsey-studie noemt IoT-technologie een belangrijke potentiële driver achter het tegengaan van voedselverspilling. ‘Capturing the data in a cost-effective, autonomous and reliable way is a critical component of getting the complete picture of what’s going on along the supply chain from harvest to processing to distribution to retail’, aldus de auteurs. Juist omdat er zoveel verschillende oorzaken zijn van voedselverspilling – van een gebrek aan kennis bij boeren in ontwikkelingslanden tot een tijdelijk tekort aan koelcellen en van insectenvraat tot onverwachte vraaguitval – zijn data cruciaal om die oorzaken te kunnen duiden, begrijpen en uiteindelijk weg te nemen. Als voorbeeld noemt Payne het feit dat geoogste groenten soms pas na enkele uren op het veld gestaan te hebben de koelcel ingaan. Dat heeft grote invloed op de uiteindelijke houdbaarheid (door de bank genomen: elk uur zonder koeling vermindert de totale houdbaarheid met een dag).
De voedselverspilling met 50% verminderen in 2030 is één van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. De landbouwministers van de Europese Unie hebben deze doelstelling overgenomen en werken nationaal maatregelen uit. Dat is goed en nuttig, maar de echte winst komt niet van het ‘heropvoeden’ van de consument (koop niet meer dan je nodig hebt, bereid kleinere porties enzovoorts) en het aanspreken van supermarkten en horeca. De echte winst ontstaat door de totale voedselketen volledig transparant en traceerbaar te maken en door de data die dit oplevert aan te wenden om onnodige verspilling tegen te gaan.
Lees ook ‘Ook kringlooplandbouw kan niet zonder mechanisatie’
Lees ook ‘Verbeterde gewassen mogelijk goed voor verdubbeling wereldwijde landbouwproductie’
Lees ook ‘Nederland helpt de wereld van morgen te voeden’